Nefis insanı daima helake sürükler. Kulun Allahu Teala'ya karşı üns ve muhabbetini azaltır. Peygamberimizin (sallAllahu Aleyhi vesellem) “Ya Rabbi! Göz açıp kapayıncaya kadar, hatta ondan daha az bir zaman bile bizi nefsimizin eline bırakma!” duası nefsin önemini bize gösterir.
Hz. Mevlana şöyle buyurur:
“Nefis cehennemdir. Cehennem ise bir ejderhadır. Ona deryalar dökülse sönmez. Yedi deryayı içse bu yine onun hararetine tesir etmez. Taşlar ve taş yürekli kafirler, ağlayarak ve mahcup cehenneme girerler.. Nefis kötüdür. Çünkü o cehennemin bir parçasıdır. Küllün tabiatı cüzlerde de caridir.. Safları dağıtanı arslan sanma. Asıl nefsini ezebilen arslandır.”, “Nefis ejderhasını ölü sanma. Eline imkan geçmediği için donmuş gibi duruyor.. O donmuşken senin esirindir. Kurtulursa seni yer. Onu mat et de mat olmaktan kurtul. O acımaya layık değildir, merhamet etme. Şehvet güneşi diridir, sakın ondan. Üzerine vurdumuydu yarasalarını doğan gibi uçurur. Mücahid ol, onunla vuruş. Merd ol, Allah seni vuslatıyla mükafatlandırsın.”
Nefsi muhalefet kılıçlarıyla kesmek gerekir. Kendisini nefis canavarına teslim eden, emirlerine karşı gelmeyip ona tabi olan insanı nefsi cehenneme sürükler. Nefis için hayra götüren bir yol yoktur. Belaların başı, rezaletin kaynağıdır.
Hz. Mevlana şöyle buyurur:
“Akıl galip olursa nefsin zayıflar. Zira ağır biniciden eşek halsiz düşer.”, “Aklın hususiyeti neticeyi düşünmektir. Nefis ise akibeti düşünmez. Aklın nefse mağlup olursa nefis olur.” “Bu heva ve hevesler sadece hali görür; akılsa ileriyi, kıyameti düşünür.. Sonunu düşünmeyen adam değildir.”, “Bir akıl ile aklın dost olunca kötü işe ve kötü söze mani olur. Fakat nefis, başka bir nefse dost olursa cüz'i akıl atıl kalır ve bir işe yaramaz..Nefis, başka bir nefisle dost olursa karanlık artar, yol gizlenir.”, “Uyku ve yiyip içme şehveti zayıflayınca yüce aklın şehveti kuvvetlenir.”
Nefis insanı aşırı emellerle ve dayanaksız kuruntularla aldatır. Devamlı boş şeyler ister. Onun herşeyi mesnedsiz ve batıldır.
Hz. Mevlana şöyle buyurur:
“Bu aşağılık nefis, fani kazançları istemede. Aşağılık şeyleri kazandığın yetişir artık, insaf, yetişir. Aşağılık nefis, şerefli şeyler kazanmak isterse bile bunun ardından hile ve düzen eyler.”, “Allah korkusuyla nefsani meyilleri terkedince sana cennet ırmakları layık olur.”, “Şüphe yok ki hevayı terketmek acıdır ama Hak'tan uzaklaşmak daha acıdır.”, “Kılavuzu karga olan canın varacağı yer mezarlıktır! Sen de nefis kargasına tabi olma! O'nun gideceği yer mezarlıktır. Bağ bahçe değil.”, “Suçlu; şerefli akıl değil, nefistir. İtham olunan histir, latif nur değil. Nefis sofestaîdir. Kılıçla vur, öldür. Delil gösterme, anlamaz, ona kılıç gerek.”, “Hakk'ın ipi nedir? Hevayı ve hevesi terketmektir. Zira heva, Ad kavmi için kasırga kesilmiştir. Halkı, zindana düşüren, kuşun kanadını bağlayan sadece nefsani meyillerdir. Balığı kızgın tavaya düşüren, ırz ehlini hayasız eden hep hırs ve heveslerdir. Şahnenin hışmının ateş gibi yanması, çarmıh ve darağacının korkunçluğu hep heva ve hevestendir.”
Nefsinin her isteğine cevap vermeye çalışan insan şu kısacık ömrünü ve ebedi hayatını mahveder. Arzular mihrap ve kıble haline gelince insan da zaaflarının putperesti olur.
İnsanın, aklı nefsine hükmederse vezir, nefsi aklına hükmederse rezil olur.
Hz. Mevlana şöyle buyurur:
“Nefis, buğdayı akrepten fark edemeyince heves denizinde boğulur gider.. Nefsini heva ve hevesten menedenin kalp gözü sırlara aşina olur.”, “Heva ve şehvet yol kesicidir. Zira onlar, Allah yolundan azdırırlar.”, “Bu nefis putu, eğer kırılmazsa ondan diğer bir put doğar. Nefis putu putların anasıdır.”, “Ey arzu ve heveslerini gönlünde, dilinde tazelendiren sen, kalbinde imanını tazelendir. Tazelenen arzu ve heves, imanı zayıflatır. Bu hevesten hakiki sadakat kilidi olmaz.”, “Heva ve hevesten geç! Can burnun gayb rayihasından feyzlensin. Zira heva ve hevesin, dimağını ifsat, miski ve anberi berbat eder.”, “Hû kadehi seni heva ve hevesten kurtarır, ancak sende O'ndan başka bir O olmasın.” “Her muhannes (kadınlaşmış erkek) nefsiyle savaşamaz. Eşeğin arkasına öd yakmak, misk sürmek layık değildir.”
Şehvetlerinin terkinde sadakatleri görülenlere, Allahu Teala bütün işlerinde yardımcısı ve hamisi olur. Yüzünü dünyaya dönmüş olanın, ahiret aleminden nasibi yoktur. Gönül Allah'ı anmaktan uzak olursa mel'un şeytan insana dost ve yoldaş olur.
Hz. Mevlana şöyle buyurur:
“Nefsini öldür de cihanı dirilt. Çünkü o katildir, sen onu köle bil.”, “Nefsinle meşveret edersen iyi olan şey, onun dediğinin zıddıdır.. Meşverette nefsin hile yapar. O her ne derse aksinde kemal vardır.”, “Nefsini öldürmekle murada erersin. Bir tek düşmanın kalmaz. Hepsi sana dost olur.”, “Varlığını terk edenlere gök de, güneş de, ay da secde eder. Putperest nefsini kahredenin güneş de, bulut da emrine mahkum olur. Zira gönül mumu alevlenmiş olanı güneşin ateşi yakmaz.”, “Nefis, pek çok övülmekle Firavun gibi asi olur. Nefsini alçaltmayan yardımsız kalır. Gücün yettikçe kul ol, sultan olma.”, “Adem Aleyhisselam nefis zevkine bir adım attı; onun yüzünden cennet ayrılığı boynuna halka oldu.”
Kötülüğü emreden nefis, insana iblisten daha düşmandır. Şeytan ancak nefsin heva ve azgın istekleri yolu ile insan üzerinde baskı kurabilir. Şeytan insanın günah sahibi olmasını, kalbi ve diğer organları ile günah işlemesini, böylece Allahu Teala'ya asi olmasını ancak nefsi sayesinde yapabilmektedir.
Hz. Mevlana şöyle buyurur:
“İçinde gizli akla mani, canına hasım düşmanın var! Bir an keler (kertenkele) gibi saldırır. Sonra yılan gibi deliğe kaçar! Gönlünde de onun için delikler var. Her birinden hileyle baş gösterir. Nefislerdeki şeytanın zaman zaman gizlenip bir deliğe gitmesine, “Hunus” denir. Onun gizlenmesi kirpiye benzer. O da zaman zaman başını çıkarır, sonra çekip gizlenir. Cenab-ı Hak ona “Hannas” demiştir. Tıpkı kirpinin başına benzer. Kirpi, zalim avcının korkusundan başını çekip gizler. Fırsat bulunca da, başını çıkarıp bu hilesiyle yılanı bile mağlub eder. Nefsin, içinden yolunu kesmeseydi, yol kesiciler seni nerede bulurlardı? O şehvetin, o tazyik edici memurun yüzünden kalb, hırsa, tamaha esir olmuştur. O memur yüzünden sırrın faş olup bu memurlar da seni kahretmek için yol buldular. Hadis-i şerifte şu güzel nasihat denmiştir: “Düşmanlarınızın en kuvvetlisi içinizdedir.” Bu düşmanın palavrasını dinleme. Zira o, İblis inadıyla saldırır. Seni dünya meyline alıştırıp ebedi azabı sana önemsiz gösterir..”, ”Şüphesiz kötü nefis, yırtıcı bir kurttur, onun için her arkadaşa bühtan etme! Sapıklıkta yüzlerce kel için külah bulunur. Nefis, sefahat dolu çirkin ve kafirdir. O sebepten dostça söylüyorum; köpeğin boynundan zincirini çıkarma! Köpek, terbiye de edilse yine köpektir. Nefsi aşağılat, zira o kötü damarlıdır. Aşağılık cismi temizlemek farzdır. Taif derisi gibi Süheyl yıldızının ışığından faydalan. Böylece Süheyl, cismini arıtır, dostun ayağına çizme olursun. Bütün Kur'an, nefsin kötülüklerini şerheder. Mushaf'a bir bak, ama o göz sende nerede! Ad kavmine benzeyen nefisleri, peygamberlerle savaşanları anlatır. Edepsiz nefsin kötülüğü, zaman zaman alemi alevlerle doldurmuştur.”, “İnsan çöp gibi havaya, rüzgara mağlupsa zalimi mazlumdan nasıl ayırabilir? Ancak, pek zalim nefsini tamamen mağlup edebilen, mazlumu zalimden ayırabilir. Yoksa zalim nefsin sende gizliyken, mazlumlara düşman kesilirsin. Köpek daima düşkünlere saldırır, o uğursuz gücü yeterse ısırır da. Komşunun avını çalmak, arslanlar için utançtır, ama köpeklere değil.”
Nefis mutlaka şerre meyleder. İnsan yaşadığı müddetçe nefsiyle cihad halinde olmalıdır. Büyük cihadın mükafatı da büyüktür. Nefse muhalefet etmek, onun düzelmesine vesile olacak bir harekettir.
Hz. Mevlana şöyle buyurur:
“Nefis her halde de üç köşeli bir dikendir, sana batıp yaralar. Heva ve hevesi terk etmek o dikene ateş gibi olur. İyi huylu dostun elinden tutmak gerek.”, “Nefsini pirin gölgesinden başka birşey öldürmez. Onun eteğini tut da işin kolay olsun. Onun eteğini tuttunmuydu bu, Hak yardımıdır. Sendeki her kuvvet onun cezbesinden gelir.”, “Nefsin seni her an şeyhle görürse o sana naçar elbette ram olur.. Şeyhle dost olunca avlanırken akıl, köpek nefse galip olur. Hilede nefsin bir ejderha gibi, şeyhin yüzüyse onu büyüleyen bir zümrüt.”
Ve Hz. Mevlana, mürşid kitap olan Mesnevi'sinde geçen bir hikayede de, şöyle buyurur:
“Meğer siz nefsinizin yaptığına aşık oldunuz. Elbette yılan kuyruğuna yılan başı yaraşır. Ne kuyruğunda onun bir devlet ve nimet, ne başında bir rahat ve lezzet var! Yılan kuyruğunu başına yoldaş eder. Tam birbirine münasip iki yar!”
Hakikatin safasına ulaşabilme duasıyla...
Filiz Konca
http://ravza.forum.st/tasavvuf-f35/nefsini-oldur-de-cihan-dirilt-t1091.htm#7412
